admin
Shqiponja është simboli kombëtar i Shqipërisë, por shqiponja së shpejti mund të gjendet vetëm në flamur. Zogu madhështor është i kërcënuar me zhdukje për shkak të gjuetisë së përhapur të rrëmbyesve.
Në anën e një autostrade kombëtare, vetëm 18 kilometra në veri të kryeqytetit Tiranë, një shitës u ofron shoferëve një fjkua për një çmim mesatar prej 65-100 dollarë.
Fajkoi është një specie e mbrojtur, ashtu si shqiponja e artë.
Por njeriu nuk është i shqetësuar pasi ekspozon zogun me krahun e tij të plagosur nga një plumb dhe kunjat e tij të lidhur.
“Unë nuk e kam plagosur atë, më kanë dhënë për të shitur. Blerësit do ta mbajnë atë në një kafaz në një bar apo një restorant”, thotë ai.
Nëse konsumatorët duan t’i futin ato ose t’i mbajnë ata në robëri, ata mund t’i gjejnë këto zogj për shitje në rrugë.
Nga katër lloje të shqiponjave që ekzistonin në Shqipëri, “vetëm një, specie egjiptiane mbetet dhe popullsia e saj është zvogëluar shumë”, thotë Mirjan Topi, autor i guidës së parë të zogjve në Shqipëri.
Po kështu edhe numri i zvogëluar i shqiponjave të arta, një ekzemplari me dy drejtime, të cilin përmban edhe flamuri i Shqipërisë.
Sipas ekspertëve, rreth 25 vjet më parë kishte midis 100 dhe 200 çifte të shqiponjave të artë. Ky numër sot është ndërprerë, “një rënie dramatike”, thotë Topi.
Për biologin Taulant Bino, president i Shoqatës Ornitologjike Shqiptare, shqiponja e artë “është në rrugë të zhdukjes”.
“Pesëdhjetë vjet më parë apo edhe në fillim të viteve 1990, ne mund ta shihnim atë në çdo samit”, thotë ai.
Në një shkallë globale, shqiponja e artë (Aquila chrysaetos) nuk klasifikohet si një specie e kërcënuar, sipas Bashkimit Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN).
Por në Shqipëri në ditët e sotme, vendi ku keni më shumë gjasa të shihni një shqiponjë të artë është “i mbushur në bare, restorante apo hotele për zbukurim”, thotë Topi.
Ideja është “të dekoroj të brendshmet për të tërhequr klientët, me çmimin e një spektakli të keq, duke shkelur ligjin dhe duke kundërshtuar shtetin dhe institucionet”, ankohet specialisti i shpendëve.
Në rajonin jugor të Orikumit, një burrë në moshën 50-vjeçare, i cili vetëm do të identifikohej si Petrit, është krenar për shqiponjën e blerë për 400 euro. Ai e tregon atë në shiritin e tij pranë flamurit kombëtar dhe zogjve të tjerë të mbushur.
“Është gjithnjë e më e rrallë për të gjetur një shqiponjë,” vëren ai.
Shteti ka kërcënuar të mbyllë barin e tij në qoftë se ai vazhdon të tregojë trofeun e tij, por Petriti nuk është i shqetësuar.
“Unë jam i gatshëm të paguaj një gjobë, por unë dua ta mbaj atë.”
Dhe në malet e Prenishit përgjatë kufirit me Maqedoninë, një gjahtar që i dha emrin e tij si Edmond, nuk u zbulua për t’u gjetur me dy zogj që kishte vrarë.
35-vjeçari shpjegoi se ai ka në plan të përdorë zogjtë si dekoratë në shiritin e tij “për të marrë më shumë konsumatorë”.
Ka pasur një ndalim gjuetie në Shqipëri që nga viti 2014. Autoritetet thonë se ka shkurtuar një numër të madh të 2,000-3,000 gjuetarëve italianë që vlerësohet se kanë vrarë më shumë se 150,000 zogj, duke përfshirë qindra rrëmbyes gjatë dekadës së fundit.
Por ata pranuan, kur u kontaktuan nga AFP, se efektiviteti i ndalimit është i kufizuar pasi imponon vetëm gjoba.
Sipas Ermal Halimit, një specialist në ministrinë e turizmit dhe mjedisit, ka plane për ta ashpruar ligjin, duke përfshirë “kushtet e burgut për të gjitha veprat që kontribuojnë në zhdukjen e kafshëve të mbrojtura”
Por kjo nuk është e gjithë historia.
Një kërcënim tjetër, ndoshta edhe më i fshehtë, varet nga rrëmbyesit: trupat e helmuar që barinjtë lënë në terren për të mbrojtur kopetë e tyre nga ujqërit.
“Një karkalec i vetëm është i mjaftueshëm për të vrarë disa shqiponja nëse ata e gjejnë atë para ujkut”, thotë Nexhip Hysolokaj, një ekspert mjedisor në rajonin e Orikumit ku në mars, gjashtë shqiponjave dhe zogj te tjere u gjetën të vdekur nga helmi.
Gjoba nuk është lëshuar gjatë kësaj praktike, të cilën barinjtë duket se nuk kanë ndërmend të heqin dorë.
“Delet janë ato që na ushqejnë, ato janë krenaria jonë dhe ujqërit i masakrojnë ato! Nuk kemi asnjë mundësi”, thotë 83-vjeçari Sado Xhelili ndërsa ruan kopenë e tij.
