Xhakarta po Mbytet! Por kryeqyteti i Indonezisë nuk është i vetmi që po fundoset!

Tashmë është bërë e njohur ideja se Indonezia do të zhvendoste kryeqytetin e saj, për arësye se po fundoset në Detin Java.

Xhakarta është një nga qytetet me ritmin më të shpejtë të fundosjes në botë, sipas Forumit Ekonomik Botëror, për shkak të rritjes së nivelit të detit dhe ekstraktimit të tepërt të ujërave nëntokësorë.

Problemet më urgjente janë në Xhakartën e Veriut, një grumbullim portesh bregdetare me tregje me peshë të lartë, tregje peshku, lagje të varfëra, termocentrale, qendra gjigande me ajër të kondicionuar dhe mbetjet e ngjeshura të vendbanimit kolonial Hollandez, bashkë me të zbërthejnë sheshet dhe rrugët e depove të shkatërruara dhe muzeve me pluhur.

Disa prej kanaleve dhe lumenjve më të ndotur në botë enden si një rrjet merimangash nëpër zonë.

Eshtë aty ku qyteti po fundoset më shpejt.

Kjo është për shkak se, pas dekadash rritje të pamatur dhe udhëheqje nga pakujdesia, krizat janë rreshtuar këtu si domino.

Zhvilluesit Jakartan dhe të tjerët gërmojnë në mënyrë të paligjshme një numër pusesh të pashlyera sepse uji hidhet në më pak se gjysmën e popullsisë në ato që raportet e publikuara thonë se janë kosto shtrënguese nga kompanitë private të dhëna me koncesione qeveritare.

Por Xhakarta nuk është i vetmi qytet në telashe. Ja një vështrim mbi disa vende të tjerë që janë gjithashtu në rrezik:

Houston, Texas, USA

Houston ka ardhur duke u fundosur për dekada me rradhë dhe, si Xhakarta, ekstraktimi i tepërt i ujërave nëntokësorë është pjesërisht përgjegjës.

Raportohet se në Houston, pjesë të Qarkut Harris, janë mbytur diku rreth 10 apo 12 metra që nga vitet 1920, sipas të dhënave nga Sondazhi Gjeologjik i Sh.B.A. Zonat kanë vazhduar të bien 2 inç në vit, një shumë që mund të shtohet shpejt, ndërsa ligjvënësit janë përpjekur të adresojnë këtë çështje, duke krijuar një qark të qëllimeve të veçanta që synojnë të rregullojnë tërheqjen e ujërave nëntokësore të 1975. Por problemi ka vazhduar, me puse private në pronësi dhe furnizuesit e ujit vazhdojnë të tërhiqen nga akuiferët.

—-

Lagos, Afrikë

Qyteti i Lagos ndodhet në bregdetin e Nigerisë, i ndërtuar pjesërisht në kontinent, pjesërisht në disa ishuj afër. Ai është gjithashtu qyteti më i populluar i Afrikës.

Gjeografia e saj e bën Lagos veçanërisht të prirur për përmbytje, dhe vija bregdetare tashmë është gërryer. Ndërsa nivelet e detit rriten për shkak të ngrohjes globale, qyteti po ndihet gjithnjë e më shumë në rrezik.

Një studim i vitit 2012 zbuloi se, për shkak se vija bregdetare e Nigerisë është aq e ulët, një rritje e nivelit të detit prej vetëm 1 deri në 3 metra “do të ketë një efekt katastrofik në aktivitetet njerëzore në këto rajone”. Një studim i veçantë këtë vit zbuloi se niveli global i detit mund të rritet më shumë se dy metra deri në fund të këtij shekulli.

—-

New Orleans, USA

Në fund të viteve ’30, vetëm një e treta e New Orleans ishte nën nivelin e detit. Kur Katrina goditi në 2005, ai numër shkoi deri në gjysëm.

Qyteti është i prekshëm nga ngritja e niveleve të detit sepse ishte ndërtuar në tokë të lirshme dhe ishte pozicionuar afër në bregdet. Kombinuar me fundosjen e saj. Shkencëtarët kanë zbuluar se mbytja rritet me një shpejtësi 1 centimetër në vit.

—-

Pekini, Kinë

Përdorimi i lartë i ujërave nëntokësore të Pekinit është një arsye pse studiuesit thonë se qyteti po fundoset.

Një studim i vitit 2016 tregoi se Pekini po fundoset me afërsisht 4 inç në vit në disa zona.

Studiuesit thanë se shkaku i fundosjes ishte varfërimi i ujit nëntokësor, i ngjashëm me situatën në Xhakartë dhe Houston.

Pekini, i cili nuk është një qytet bregdetar, mbështetet shumë në ujërat nëntokësore si burimin e tij kryesor të ujit. Uji është akumuluar gjatë shumë viteve, por nxjerrja e tij ka tharë tokën dhe ka shkaktuar kompaktësim – duke çuar në fundosje.

—-

Uashington, USA

Uashingtoni është një nga qytetet më të rëndësishme në SH.B.A. – dhe gjithashtu po fundoset.

Kërkimet prej 2015 treguan se kryeqyteti i Amerikës do të fundoset me më shumë se 6 inç në 100 vitet e ardhshme.

Por ndryshe nga Xhakarta, fundosja e Uashingtonit nuk ka asnjë lidhje me akuiferët apo ngritjen e nivelit të detit. Eshtë në të vërtetë për shkak të një shkrirje akulli nga epoka e fundit e akullit.

Një fletë akulli një milje e lartë shtyu tokën poshtë gjirit Chesapeake. Kur fleta e akullit u shkri, mijëra vjet më parë, toka u vendos përsëri poshtë. Studiuesit tani besojnë se zona po zhytet gradualisht, një proces që mund të zgjasë mijëra vjet.

Por niveli i detit në Gjirin e Chesapeake po rritet gjithashtu, gjë që mund të shkaktojë probleme shtesë.